Jak dbać o skórę garbowaną roślinnie – wskazówki dla użytkowników

Regularna konserwacja skóry jest bardzo ważna. Najgorszą sytuacją jest pęknięcie lica skóry z powodu jej wysuszenia. Generalnie nie jest łatwo do tego doprowadzić. W przypadku skór, z których ja wykonuję swoje wyroby, potrzebne by było kilka lat ostrych zaniedbań (moczenie, suszenie na słońcu, zero natłuszczania itp.). Jednak gdy uszkodzenie już nastąpi, to będzie nieodwracalne. Poza tym jeśli już jesteś na tak niszowej stronie jak mój blog, to najprawdopodobniej interesujesz się przedmiotami, które wytrzymają kilkanaście lub kilkadziesiąt lat, a nie dwa – trzy. Na szczęście kilkoma prostymi, tanimi i stosunkowo rzadko wykonywanymi zabiegami można zminimalizować ryzyko pęknięcia lica skóry z powodu wysuszenia.

Jak czyścić skórę?

Zacznijmy od tego, że gdy przedmiot ze skóry ulegnie zabrudzeniu, należy go oczyścić przed dalszą konserwacją. Jeśli brud nie zdążył wejść głęboko w skórę i jest to raczej powierzchowne zabrudzenie, to powinna wystarczyć lekko wilgotna szmatka lub miękka szczotka. W przypadku mocnego zabrudzenia należy użyć specjalnego mydła do skór, które ma w składzie glicerynę i czasami jakieś woski, co przeciwdziała wysuszeniu skóry. Jeśli wyszukiwanie hasła mydło do skór albo mydło glicerynowe nie zwróci właściwych wyników, można spróbować saddle soap lub leather soap. Niektórzy producenci nie tłumaczą nazwy tego rodzaju mydła. Ogólnie mam dobre doświadczenia z każdym mydłem tego rodzaju, zarówno z tanim, jak i z tym droższym. Zakupów można dokonać w sklepach obuwniczych, dla skórorobów, dla szewców lub z akcesoriami dla koni.

Jak dbać o skórę w czasie użytkowania, by utrzymać jej kondycję i przedłużyć żywotność?

Konserwacja skóry w czasie użytkowania wyrobu będzie podobna do tego, co wykonuję w przypadku natłuszczania i zabezpieczania surowej skóry. Natłuszczanie spowoduje, że skóra zachowa elastyczność i znacznie zmniejszy się szansa na jej pękanie. Poniżej kilka sposobów na ten zabieg, które z powodzeniem wykonasz w domu, często z produktów znajdujących się w kuchni. Wszelkie poniższe zabiegi konserwujące skórę wykonuje się, gdy jest ona sucha.

• Standardowo lico skóry wystarczy raz na 4 – 6 miesięcy natrzeć równomiernie miękką szmatką lub szczotką z miękkim włosiem umoczoną (tak lekko, żeby z niej nic nie ciekło) w oleju. Skóra może od tego delikatnie przyciemnieć, ale gdy olej wyschnie, znowu trochę się rozjaśni. Wtedy wystarczy przetrzeć skórę jeszcze raz, aż trochę zacznie się błyszczeć.
• Jeśli Twój przedmiot jest szyty jasnymi nićmi, staraj się omijać je w trakcie natłuszczania, bo mogą się na stałe przyciemnić. Jeśli się nie da, to po zakończeniu natłuszczania połóż przedmiot na słońcu (1-2h) lub podgrzej go suszarką. Skóra ma być wyraźnie ciepła, zdecydowanie nie gorąca. Następnie wytrzyj szwy bawełnianą szmatką. Podgrzanie oleju sprawi, że to co osadziło się w niciach łatwiej wniknie w skórę lub na szmatkę.
• Jeśli chodzi o oleje, które możesz mieć w kuchni, proponuję używać oleju kokosowego lub oliwy z oliwek, natomiast najlepszym wyborem byłby czysty olej kopytkowy (pure neatsfoot oil). Uwaga: olej kopytkowy często jest sprzedawany w postaci zmieszanej z olejem mineralnym – to tańsza, bo trochę gorsza opcja.
• Jeśli chcesz używać gotowych środków, możesz kupić takie dedykowane do skór garbowanych roślinnie np. marek Palc, Tarrago, Saphir, zwłaszcza bezbarwne woski i delikatne balsamy do renowacji (Saphir są dość drogie). Najpierw przetestuj je na niewidocznym kawałku wyrobu. Możesz też zastosować moją mieszankę woskowo – tłuszczową. Receptura jej samodzielnego wykonania także jest dostępna na blogu.

Jak dbać o skórę – więcej trików dla ambitnych

• Jeśli chcesz zachować wysoką wodoodporność i zająć się tym samodzielnie, wykorzystaj wosk pszczeli rozpuszczony i rozmieszany z olejem kokosowym w proporcji mniej więcej pół na pół. Wosk pszczeli kupić można w sklepie pszczelarskim lub u pszczelarza, kilkuletni zapas na takie zabiegi będzie kosztował kilka złotych. Natomiast wosk o czystości kosmetycznej jest drogi i w tym przypadku byłby to niepotrzebny wydatek. Miksturę przyrządzisz następująco:
  • Przygotuj kąpiel wodną. Weź garnek, nalej do niego wody. Na dno połóż coś, co oddzieli naczynie z woskiem i olejem od dna garnka. Może to być bawełniana szmatka. Ja używam np. kilku dużych nakrętek albo płaskiego sitka do herbaty. Włóż do garnka naczynie z woskiem i olejem, a następnie podgrzewaj.
  • Poczekaj, aż wszystko się rozpuści, mieszaj regularnie. Nie dopuszczaj do zagotowania mieszanki woskowo-tłuszczowej.
  • Mieszankę wlej do małego pojemnika i poczekaj, aż zastygnie.
• Czymś takim świetnie odnowisz warstwę wodoodporną. Pamiętaj, że, podobnie jak w przypadku zwykłego natłuszczania, skóra nieco pociemnieje.
• Alternatywą dla wosku pszczelego jest lanolina bezwodna (wosk otrzymywany przy czyszczeniu owczej wełny) – jeśli akurat masz ją pod ręką np. do prania tkanin wełnianych. Lanolina dodaje wodoodporności i nabłyszcza, ale nie wygładza tak jak wosk pszczeli, gdyż głębiej wnika w skórę. Używa się tego bardzo niewiele, wcześniej o tym nie wiedziałem i kupiłem 250 g w sklepie dla artystów/plastyków. Cena, jak na wydajność, jest bardzo rozsądna, ale nie warto specjalnie jej kupować tylko dla jednego skórzanego paska od zegarka.

Takich mieszanek oleju z woskiem używam do impregnacji butów górskich, do kurtek skórzanych i oczywiście do pasków, okładek i innych takich. Należy pamiętać, że warstwa wosku np. na butach może zmniejszyć oddychalność skóry. Taki zabieg nie jest polecany na buty z membraną. Patent z woskiem i olejem nie sprawdza się w przypadku skór z lakierowanym licem. Mieszanka nie wsiąka i tylko tłuści wszystko wkoło.

Czego unikać?

• Na pewno nie stosuj powszechnie dostępnych środków chemicznych przeznaczonych do butów/kurtek skórzanych. Śmierdzą i są do innego typu skóry, mogą bardzo mocno zmienić fakturę lica. Wyjątek potwierdzający regułę mogą stanowić produkty marki Saphir i ewentualnie podobne po ostrożnym przetestowaniu. Ale nie wiem, jaki byłby z tego zysk, bo Saphiry są zdecydowanie droższe niż większość środków do skóry. A w tych, które najbardziej mi się podobają, znajduje się po prostu wosk pszczeli z terpentyną. Taki środek można sobie spokojnie samemu zrobić w takiej ilości, że będzie można tym smarować wszystko, co skórzane, przez lata, a nie do czasu zużycia mini puszeczki. Przed użyciem terpentyny zapoznaj się z zaleceniami bezpiecznego użycia tej substancji.
• Unikaj też nadmiaru oleju czy środków do pielęgnacji – stosuj je oszczędnie, by niepotrzebnie nie pozostawić tłustej warstwy.

Postępowanie w przypadku zalania

• Zalanie od strony lica. Zakładam zalanie cieczą, której 90% stanowi woda, lub samą wodą. Po pierwsze, jak najszybciej wytrzeć ciecz z powierzchni skóry. Szybko wytarte zalanie, na przykład dobrze zaimpregnowanej okładki, nie pozostawi na niej nawet śladu.
• Zalanie od strony mizdry. Osuszyć papierem toaletowym lub ręcznikiem papierowym, bardzo delikatnie obchodzić się z wyrobem, bo łatwo wtedy go rozciągnąć, zwłaszcza jeśli ma dużą powierzchnię np. okładka. Suszyć skórę na płasko, ułożoną na ścierce w ciepłym miejscu, ale nie na słońcu. Delikatnie dociskać tam, gdzie się odkształci, bo po wyschnięciu ten kształt zostanie na stałe. Jeśli uparcie się odkształca, podnosi w czasie suszenia, można na godzinę przygnieść czymś płaskim i ciężkim. Zmieniać ścierki jak zawilgotnieją. Natłuścić, gdy wyschnie.
• Zalanie rozpuszczalnikiem organicznym (w tym cieczą o dużym stężeniu alkoholu np. wódka, likier). Najgorsza opcja, zwłaszcza, jeśli jest to skóra farbowana, gdyż do farb często używa się alkoholi jako rozpuszczalników. Bardzo szybko znajdź szmatkę, ręcznik, papier. Wytrzyj ciecz, ale nie rozcieraj, tylko przykładaj szmatkę do mokrego miejsca i ogólnie miej nadzieję, że warstwa wosku jeszcze nie była wytarta…